ئیراده ب رامان حه زێ دهێت كو ده‌ربرینه‌كه ژهیزاناڤ خویا كه‌سى كونترولكرن لسه‌ر سه‌ره‌ده‌ریكرن و كریارێن مرۆڤینه ێن، روژانه نه ب ره‌نگه‌كى ئه‌و كه‌س بكارت كونترولا ره‌فتارێن خۆبكه‌ت و گرنگى پێبده‌ت. سه‌ره‌رایى ڤێ یه‌كێ ئیراده ئانكو حه‌ز هێزه‌كه یا دناخێ هه‌ر تاكه‌كى دا هه‌ى لێ بتنێ دكه‌سێن خۆدان هێزا دیاردبیت .
ژن ب ئیراده‌یا خۆ دكاریت كه‌ساتیه‌كه ب هێز دناڤ جڤاكى دا په‌یدا بكه‌ت، هه‌رهۆسا ئازادیا خۆ ژى بپارێزیت، ئیراد ب رێكا سه‌ربۆر و په‌روه‌ردێ دگه‌ل ژنێ گه‌شه دكه‌ت, هه‌تا كود بیته به شه‌ك ژ پێكهاته‌یا كه‌ساتیا وێ. دناخێ هه‌ر ژنه‌كێ دا ئیراده یا هه‌ى به لێ یاهه‌ر ژنه‌كێ ژ یا دى يا جودیا یه یا هنده‌كا یه ب هێزه و یا هنده‌كا یه لاوازه و یا هنده‌كا ژى یه مامناوه‌نده، ئه‌ڤ جوداهیه ژى ڤه‌دگه‌ریته لسه‌ر سیسته‌مێ په‌روه‌رده‌كرنا خێزانێ دسه‌ره‌ده‌ریكرنێ دا ل سه‌رده‌مێ زاروكینى دا, ئه‌فجا ئه‌م دكارین بێژین ئیراده و كه‌ساتیا مرۆڤى ژ زارۆكینى په‌یدا دبیت,ژبۆ چێكرنا جڤاكه‌كى به‌رهه‌مهێنه‌ر و داهێنه‌ر پێتڤیه ژنێن چالاك خۆدان ئیراده هه‌بن.
ژبه‌ر هه‌ر داهینانه‌كه هه‌بیت دئاڤاكرنا كه‌ساتیا مرۆڤى دا ژ ژنێ ده‌ست پێدكه‌ت چونكه ئه‌و ده‌یكه و زارۆك لسه‌ر ده‌ستێ وێ دهێنه په‌روه‌رده‌كرن دناڤا جڤاكێ مه‌دا , له‌ورا بێتڤه تاك بهیته ئاڤاكرن و باشى لسه‌ر جڤاكى بهێته گشتگیر كرن.ئه‌فجا فه‌ره ژن خودان ئیراده‌یه‌كه ب هێزبیت دئاڤاكرنا كه‌ساتیا خودا داكو رۆله‌كى چالاك و كاریگه‌ر دگوهورین و پێشڤه‌برنا جڤاكى دا ببینن وپشكدارى یێ دئاڤاكرنا تێگه‌هین جڤاكى دا بكه‌ت.ئه‌ڤه ژى بێى ئازادیا كه‌سوكى یا هزركرن و ده‌ربرینى ناهێت كرن, ئیرادا مروڤى ب رێكا قه‌بولكرن و رێزگرتنێ ژ لایێ به‌رامبه‌رڤه‌دهێته گه‌شه كرن.
ئه‌و ژنا هه‌ست ب گرنكى یا هزرى و هه‌لویست و رفتارێن خوه دناڤ جڤاكى دا دكه‌ت, دێ زووتر و ب سانه‌هیتر فێرى شاره‌زاین ژیانێ بیت كو ژێده‌ره‌كى گرنگ و كاریگه‌رێ ئاڤاكرنا ئیراده‌یه‌كه ب هێزه ژبۆ ژنێ.
ئه‌ڤ ئیراده ب سانه‌هى بۆمرۆڤى ناهیت, لێ ب كریارێن مرۆڤ ین رۆژانه دا په‌یدا دبیت گه‌شه دكه‌ت و مه‌زن دبیت.هه‌ر تاكه‌ك یان هه‌ر ژنه‌كه خودان ئیراده‌یه‌كه ب هێزبیت, بێگومان دێ كاركه‌ته سه‌ر ئیراده‌یا جڤاكى و دى ب هیز كه‌فیت دبیته كه‌سه‌كه خودان شیان و ئازاد و سه‌ربه‌خو دجڤاك و ده‌سهه‌لاتێ دا.
شاره‌زایى و بهێزكرنا ئیرادێ ئه‌ڤ هه‌ردوو وشه ژ گرنگترین سه‌خله‌تێ كه‌ساتینه، یان ژى هێزه‌كه مروڤاتى هه‌رهوسا بو ب هێزكرنا ئیرادێ لفیَر شاره‌زایى ئێك ژگرنگترین ستونێنن كه‌ساتیا مرۆڤیه له ورا تیكه‌لكرنا وێ دگه‌ل هێزا ئیرادێ ریكه‌كه ژبو سه‌ركه‌فتن و شاره‌زایى و پێشڤه چونێ ل دوماهى كانیكین ب هیز كرنێ ین دناڤ ناخێ مرۆڤى دا ئه‌وه دبیته ئه‌گه‌رێ سه‌ركه‌فتن و لاوازبونا مرۆڤى د ژیانێ دا.
